استاد برنامهریزی درسی دانشگاه تربیت مدرس: کتابخانهعمومی سرمایه فرهنگی و نماد توسعه فرهنگی جوامع است ارسال شده در تاریخ :1401/02/21 دکتر محمود مهرمحمدی، استاد برنامهریزی درسی دانشگاه تربیت مدرس با صدور پیامی برای شرکت در همایش بینالمللی طراحی و توسعه خدمات کتابخانههای عمومی، کتابخانهها را سرمایه فرهنگی و نماد توسعه فرهنگی جوامع برشمرد. به گزارش روابط عمومی همایش، محمود مهرمحمدی، استاد برنامهریزی درسی دانشگاه تربیت مدرس در پیامی ویدئویی با اشاره به همایش بینالمللی «طراحی و توسعه خدمات کتابخانههای عمومی؛ الگوها، تجربهها و ایدهها» اظهار امیدواری کرد برگزاری این همایش دستاوردهای نیکویی به ویژه از منظر نگاه به کتابخانههای عمومی به عنوان سرمایههای فرهنگی، داشته باشد. در متن این پیام آمده است: بسم الله الرحمن الرحیم سلام عرض میکنم خدمت شرکتکنندگان در همایش بینالمللی «طراحی و توسعه خدمات کتابخانههای عمومی؛ الگوها، ایدهها و تجربهها»، خوشبختم که در خدمت شما هستم و در این ویدئو کوتاه، نکتهای را از باب توجه دادن به کتابخانههای عمومی کشور با شما در میان میگذارم. به اعتقاد من به کتابخانههای عمومی باید به چشم یک سرمایه فرهنگی و نماد توسعه فرهنگی جوامع نگاه کنیم. دراین نگاه، حراست از یک سرمایه فرهنگی مطرح است و استمرار حرکت در جهت توسعه فرهنگی است که محوریت پیدا میکند و این حراست از سرمایه فرهنگی و همچنین حرکت در جهت توسعه فرهنگی، قهراً از طریق توجه صرف به افزودن تعداد کتابخانهها اتفاق نمیافتد. متأسفانه باید بگوییم که نگاه فیزیکی و تقلیلگرایانه به امر توسعه بر کشور ما حاکم بوده و ممکن است که بر ذهن و ضمیر متولیان نهاد ارجمند کتابخانههای عمومی کشور نیز چنین تلقی از توسعه رسوخ کرده باشد. در حالی که توسعه نهادهای فرهنگی منجمله کتابخانههای عمومی باید به یک مطالبه عمومی تبدیل شود و برای این منظور، کتابخوانی لازم است به یک مؤلفه برجسته از فرهنگ عمومی کشور تبدیل شده باشد؛ در غیر این صورت، افزایش تعداد کتابخانهها و کتابها و تدارک زیربنای بیشتر و تجهیزات بیشتر برای آنها میتواند یک اتفاق برونزا یا فیزیکی باشد و با ارزشها، گرایشها و خواستههای مردم پیوندی نداشته باشد. اگر چنین باشد و کتابخوانی به طور نسبی به فرهنگ عمومی تبدیل نشده باشد، سرمایهگذاریها در این حوزه، ارزش افزوده مورد نظر را ایجاد نمیکند و بیشتر به رخداد نمایشی تبدیل خواهد شد. پس آثار توسعه کتابخانههای عمومی در شاخصهای توسعه فرهنگی کشور لازم است که دیده شود و اگر مشاهده نشود، باید در بهرهوری سرمایهگذاری فیزیکی که در این زمینه یا هر زمینه فرهنگی دیگری رخ میدهد، تجدیدنظر کرد. به نظر میرسد از جمله دغدغههای نهاد کتابخانههای عمومی کشور باید اصلاح جدی شاخص مطالعه کتاب در کشور باشد و نیمی از منابع خود را مصروف این مهم بکند تا در واقع، صرف نیمه دیگر منابع آن موضوعیت پیدا کند؛ در غیر این صورت اتفاقی منحصراً برونزا و نمایشی ارزیابی میشود. بنابراین ما از طریق توسعه کتابخانههای عمومی به دنبال افزایش سرمایههای فرهنگی هستیم و اینکه تعداد انسانهای فرهیخته در جامعه ما رو به افزایش بگذارد و جامعه فرهیختهتری داشته باشیم. به بیان روشنتر، در حالی که نرخ مطالعه کتابهای غیردرسی در کشور ما اصلاً مایه خوشنودی و خرسندی نیست و همه از آن اطلاع داریم، نهاد کتابخانههای عمومی باید با تشریک مساعی سایر نهادهای ذیربط، علم تغییر وضعیت موجود را بر دوش بکشد و نقش تعیینکنندهای در مدیریت و راهبری نهضت کتابخوانی در کشور ایفا کند. توسعه امکانات و تجهیزات کتابخانهای، از نقطهای معنیدار خواهد بود که این وضعیت تکانی خورده باشد و در دسترس بودن کتابخانههای عمومی بتواند به آن سرعت و شتاب بیشتری ببخشد. نکته دیگر اینکه در کل کشور اگر شاخص مطالعه کتاب یکسان نیست و تفاوت معناداری بین مناطق مختلف کشور وجود دارد؛ شاید یک سیاست معقول در صرف منابع مادی برای توسعه کتابخانههای عمومی این باشد که تمرکز را بر مناطقی بگذاریم که به سطح پیشنیاز یا حداقلی از فرهنگ کتابخوانی رسیده باشند. در مناطقی که این سطح حداقلی محقق نشده باشد، تمرکز نهاد کتابخانههای عمومی به جای توسعه امکانات و تجهیزات مادی و فیزیکی، خوب است به ارتقای این شاخص معطوف شود و البته این شاخص تنها از عهده نهاد کتابخانههای عمومی برنمیآید و یک بسیج ملی لازم است که نهاد کتابخانههای عمومی میتواند در آن نقش مدیریتی داشته باشد. یکی از نهادهای مؤثر در این بسیج عمومی که باید پا به عرصه بگذارد و برنامههای لازم را در جهت توسعه فرهنگ مطالعه و کتابخوانی ایفا کند نهاد تعلیم و تربیت و مدرسه است. من امیدوار هستم در آستانه تدوین برنامه هفتم توسعه، نهاد کتابخانههای عمومی با طرح پیشنهادهای سیاستی برای دستگاههای فرهنگی و تربیتی کشور، حساسیت خود را به این امرنشان دهد. آرزو میکنم برگزاری این همایش نیز دستاوردهای نیکویی به ویژه از منظر نگاه به کتابخانههای عمومی به عنوان سرمایههای فرهنگی داشته باشد. بازگشت