سیدباقر میرعبدالهی: نتیجه مطلوب «همایش طراحی و توسعه خدمات کتابخانههای عمومی» ارائه شاخص بومی برای تبیین نیازهای کاربران است ارسال شده در تاریخ :1400/12/14 نشست مشترک شورای سیاستگذاری همایش بینالمللی «طراحی و توسعه خدمات کتابخانههای عمومی: الگوها، تجربهها و ایدهها» و کمیتههای علمی و اجرایی همایش به میزبانی شهر شیراز برگزار شد. در این نشست، سیدباقر میرعبدالهی، سرپرست معاونت برنامهریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد گفت: نهاد کتابخانههای عمومیکشور، نتیجه مطلوب این همایش را ارائه شاخصی بومی برای تبیین مفهوم نیازهای کاربران هر منطقه و تبیین مصداقیِ خدمات مناسب برای آنها میداند. به گزارش روابطعمومی همایش، نشست مشترک شورای سیاستگذاری و کمیتههای علمی و اجرایی «همایش بینالمللی طراحی و توسعه خدمات کتابخانههای عمومی»، با حضور سیدباقر میرعبدالهی، سرپرست معاونت برنامهریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانههای عمومیکشور و سجاد محمدیان، مدیرکل پژوهش و آموزش نهاد کتابخانههای عمومیکشور و همچنین اعضای انجمن علمی ارتقای کتابخانههای عمومی ایران؛ روحالله منوچهری، مدیرکل کتابخانههای عمومی فارس؛ منصور کوهی رستمی، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز؛ فاطمه محمدبیگی، مدیرکل کتابخانههای عمومی استان قزوین؛ داوود حاصلی، عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی؛ فاطمه شیخشعاعی، عضو هیأت علمی دانشگاه علومپزشکی تهران؛ لیلی سیفی، عضو هیأت علمی دانشگاه بیرجند؛ فرزانه پارسا، مشاور معاون برنامهریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد؛ سیدمجید میرمحمدی، رئیس اداره امور مشارکتهای نهاد؛ غلامرضا حیدری، عضو هیأت علمی دانشگاه رازی کرمانشاه؛ احمد شعبانی، عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان و محمدرضا قانع، رئیس انجمن کتابداری و اطلاعرسانی شاخه جنوب کشور، ۱۱ اسفندماه به میزبانی شهر شیراز برگزار شد. خدمت، از متن تجربههای زیسته و مسائل واقعی جامعه بیرون میآید سیدباقر میرعبداللهی، مدیرکل تأمین منابع و سرپرست معاونت برنامهریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانههای عمومیکشور، ضمن اشاره به اینکه اهالی علوم انسانی به عدم توجه به حوزه عمومی متهم میشوند، گفت: این اتهام در مورد علم اطلاعات و دانششناسی، آنگاه که بحث «کار در کتابخانه» و«کتابخانه عمومی» پیش میآید، مصداق ندارد. میرعبداللهی ضمن اشاره به طرح خدمت در کتابخانههای عمومیکه موضوع همایش اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ است بیان کرد: طرح بحث «خدمت» در کتابخانههای عمومی در همایش اردیبهشت سال آینده نیز که هم به سویههای مفهومی و هم به ابعاد کاربردی و اجرایی آن توجه دارد، نمونه دیگری است برای این نکته که دیدگاههای علمی شاید بتواند بر تصمیمگیریهای عمومی مربوط به کیفیت کلیِ زندگی در جامعه تأثیر بگذارد. این همان چیزی است که ما از دانش توقع داریم، اما این تأثیرگذاری، چه زمانی که بحث «ارائه خدمات نیازمبنا به کاربر عمومی» مطرح است و چه زمانی که کتابخانه را فقط به عنوان یک سوژه پژوهشی میبینیم، منوط به توجه عمیق، پیشینه و مبنایی به سرچشمههای بومی است. وی در توضیح ضرورت توجه به شاخصهای بومی، با ارجاع به مفهوم «توسعه فرهنگی»، گفت: بعد از جنگ جهانی دوم و بروز انواع تغییرات وسیع در روابط جهانی، اندیشمندان کشورهای در حال توسعه و جهان سوم، در روند خستهکننده آزمون و خطا، یقین کردند که الگوی توسعه غربی به کار توسعهیافتگی آنها نمیآید و باید به توسعه درونزا فکر کنند و به ارزشهای بومی به عنوان نقطه آغاز توسعه بیندیشند و اساساً بحث از توسعه فرهنگی از همان زمان، وارد ادبیات جهانی توسعه شد. مدیرکل تأمین منابع نهاد، ضمن اشاره به مفهوم «غرب فرهنگی»، تصریح کرد: مهمترین مصداق این مفهوم، خود غرب است. غرب فرهنگی با پیگیری و توجه به فرهنگ و سنت خود بود که توانست راه تجدد ویژه و مناسب خود را باز کند. پیروی از الگوی توسعه غربمحور، به دلیل ماهیت خاص نظام سرمایهداری و ناهماهنگیهای آن با ارزشهای هر فرهنگِ غیرغربی، بحران هویت فرهنگی ایجاد کرده است. به همین دلیل است که توسعه فرهنگی را محدود به تحول فرهنگی در یک قلمرو سیاسی دانسته و میان آن و جهانی شدنِ فرهنگ تفاوت میگذارند. وی ادامه داد: در مورد طراحی و توسعه خدمات کتابخانههای عمومی هم قاعده بر همین قرار است؛ یعنی الگوها، تجربهها و ایدههای خدمت از متن تجربههای زیسته و مسائل واقعی جامعه بیرون میآید و نه از دل دانشگاه، ایدههای هر جامعه نیز ایدههای همان جامعه است. نهاد کتابخانههای عمومیکشور نتیجه مطلوب این همایش را ارائه شاخصی بومی برای تبیین مفهومی نیازهای کاربران هر منطقه و تبیین مصداقیِ خدمات مناسب برای آنها میداند. انتظاری که نهاد کتابخانهها از این همایش دارد این است که گرهای از کار کتابخانههای عمومی باز کند. وجود شبکه کتابخانههای عمومیکشور بسیار شوق برانگیز است سجاد محمدیان، مدیرکل پژوهش و آموزش نهاد کتابخانههای عمومیکشور نیز در این دیدار گفت: برای من باعث غرور است که شبکهای با بیش از ۲۵۰۰ کتابخانه عمومی و حدود هشت هزار همکار داریم. در هیچ کشوری در خاورمیانه و جهان اسلام این تعداد کتابخانه عمومی وجود ندارد. دو عامل باعث ایجاد این شبکه عظیم شده است: یکی نگاه حاکمیت در این موضوع و دیگری وجود متخصصان متعهد و دغدغهمند که کتابخانه عمومی را به عنوان مسأله مهم در ادبیات مدیریتی و کلان کشور جا انداختند. وی با تصریح اینکه برای برگزاری همایش زحمات بسیار کشیده شده است، گفت: این همایش، اولین همایش بینالمللی کتابخانههای عمومی و اولین همایش حوزه طراحی خدمت در ایران است و استقبال ۲۲ سخنران بینالمللی برای حضور در آن نشان از اهمیت موضوع و تلاشهای دوستان ما در انجمن ارتقا، اداره کل استان فارس و دفتر پژوهش و آموزش نهاد است. صدای همایش در سطح بینالملل بسیار خوب شنیده شده است لیلی سیفی، دبیر علمی همایش در این نشست، با ارائه گزارشی از روند تلاش کمیته علمی همایش، گفت: کمیته علمی همایش در سطح ملی با ۱۵ نفر از اعضای هیأت علمی رشتههای جامعهشناسی، حقوق، روانشناسی، علم اطلاعات و دانششناسی و در سطح بینالملل با ۱۴ نفر از متخصصان و حرفهمندان شاخص با توزیع جغرافیایی مناسب از کشورهای جهان، فعال است. همچنین تاکنون بیش از ۱۲۰ مکاتبه انجام شده است. وی اضافه کرد: اطلاعرسانی در سطح بینالملل گسترده بود و صدای همایش در سطح بینالملل بسیار خوب شنیده شد به طوری که سازمانهای مهم بینالمللی همچون ایفلا، انجمن کتابداران خاورمیانه، انجمن بینالمللی علم اطلاعات و کتابداری نیز تاکنون از این همایش حمایت کردهاند. سیفی با بیان اینکه وبسایت همایش در سطح استاندارد بینالمللی برای ارائه اطلاعات آماده شده است، گفت: با بازنگری گسترده، تمامی اشکالات در سامانه کاربران و داوران حل شده و همچنین فایل راهنما و ارسال مقالات به فارسی و انگلیسی تهیه شده است. عضو هیأت علمی دانشگاه بیرجند همچنین گفت: حمایت انجمن علوم و فناوری اطلاعات را جلب کردیم و وزارت علوم، مجوز بینالمللی را صادر کرد. برای ۱۰ پیشنشست تخصصی برنامهریزی کردیم که تاکنون هفت برنامه با حضور متخصصان از ایران و دیگر کشورها برگزار شده است. پیامهای شش تن از اعضای کمیته علمی بین الملل برای مشارکت در همایش منتشر شده و برای روز همایش، حضور ۲۲ سخنران از مجامع بینالمللی هماهنگ شده است. همچنین 3 کشور در قالب پنل تخصصی، تجارب خود را در قالب ویدئو برای ما ارسال کردند. سیفی خاطرنشان کرد: ۳۱ مقاله فارسی و ۱۱ مقاله انگلیسی دریافت کردیم. سخنرانی در روز همایش نیز در قالب مقاله انجام میشود. ۵ چکیده فارسی نیز تاکنون ارسال شده که در صورت تکمیل به جمع مقالات اضافه میشود. ۲۴ داور از دانشگاههای مختلف تعیین شده است. سیفی با اشاره به اقدامات لازم برای همایش تأکید کرد: به اطلاعرسانی گسترده در سطح ملی نیاز داریم. لازم است که موضوع فراخوان به صورت مداوم به دانشگاهها و انجمنها اطلاعرسانی و همچنین سخنران ملی مشخص شود. کتابخانههای عمومی باید خدمات خود را در قالب کلیپهایی ارائه کنند. ۵ دانشگاه ایران از همایش بینالمللی حمایت کردند روح الله منوچهری، دبیر اجرایی همایش نیز به روند اجرایی همایش از آغاز تاکنون اشاره و تصریح کرد: کمیته اجرایی با هفت بخش آغاز شد. ایجاد وبسایت همایش به فارسی و انگلیسی و رفع نواقص آن از اقدامات اصلی کمیته اجرایی همایش بود. وی اضافه کرد: با پیگیریهای بسیار، مجوزهای حمایت پایگاههای سیویلیکا و ISC اخذ شد. همچنین با ۴۰ دانشگاه در سطح کشور رایزنی شده که تاکنون ۵ دانشگاه، به علاوه استانداری فارس و سازمانهای علمی و پژوهشی در استان، حمایت خود را از همایش اعلام کردهاند. منوچهری اضافه کرد: دریافت پیامهای اعضای کمیته علمی و ترجمه و بارگذاری این پیامها بر روی وبسایت همایش، ترجمه و زیرنویس کردن پیامهای اعضای خارجی کمیته علمی، ایجاد صفحه اینستاگرام و لینکدین و به روزرسانی منظم جهت اطلاعرسانی و تبلیغات همایش، کمک در برگزاری هفت پیشنشست برگزار شده همایش، رایزنی با نهاد کتابخانههای عمومی و برگزاری جلسات استانی جهت دعوت و مشارکت هر چه بیشتر ارگانها و سازمانها، ایجاد سامانه پیامکی مستقل جهت تبلیغ و اطلاعرسانی به مخاطبان همایش، همکاری و ارتباط مستمر با دبیر علمی همایش جهت هماهنگی در برگزاری برنامهها، پیگیری ارسال مدارک و مقالات ناقص از سوی شرکتکنندگان از اقدامات کمیته اجرایی بوده است. مدیرکل کتابخانههای عمومیاستان فارس با بیان اینکه مسابقه طراحی خدمت به عنوان بخش جانبی همایش در وبسایت ایجاد شده است، گفت: در خصوص برگزاری این مسابقه نیز تبلیغات و اطلاعرسانی مستمر جهت شرکت در مسابقه، آمادهسازی و بارگذاری راهنمای تصویری شرکت در مسابقه بر روی وبسایت، کمک در برگزاری برنامه معرفی مسابقه در فضای اسکایروم، تسهیل در جمعآوری آثار و داوری آثار، رفع مشکل بارگذاری آثار در وبسایت و همکاری در برگزاری کارگاه آموزشی مسابقه طراحی خدمت صورت گرفته است. هدف انجمن علمی ارتقای کتابخانههای عمومیکشور، مشارکت کتابداران در امور علمی و اجرایی است منصور کوهی رستمی، رئیس انجمن علمی ارتقای کتابخانههای عمومیکشور نیز در این نشست با اشاره به فعالیتهای دور دوم انجمن عنوان کرد: ویژگی این هیأت مدیره، تنوع موضوعی علایق اعضا است و همگرایی و انسجام بیشتری دارد و تعامل و اشتراک مساعی بین اعضا وجود دارد که کار را برای انجمن راحتتر کرده است. وی گفت: اولین کار مشترک انجمن و نهاد، تشکیل وبینارهای فراملی بود که با استقبال خوبی مواجه شد که از مزیتهای آن آشنا شدن کتابداران با فضای کتابخانههای عمومی بینالمللی بود. همچنین باعث شد کشورهای دیگر با ظرفیتهای کتابخانههای عمومی و شبکه عظیم کتابخانههای ایران آشنا شوند. کوهی رستمی تصریح کرد: در انجمن دو هدف داریم: ایجاد بحثهای بینالمللی و نمایش توان کتابخانههای ایران در کشورهای دیگر؛ همچنین دخیل کردن کتابداران در فعالیتهای اجرایی انجمن. به همین منظور، شش کارگروه مختلف در انجمن ایجاد شد و فراخوان دادیم تا کتابداران علاقهمند در کارگروههای مختلف عضو شوند که بر اساس آن ۵۰ کتابدار کتابخانههای عمومیکارهای علمی و اجرایی را انجام میدهند. عضو هیأت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: یکی از خلأهای کتابخانهها در حوزه علمی توجه کم به کاربر و اعضا است. این مقوله در کارگروه آموزش انجمن مورد توجه بوده و تاکنون چهار وبینار سلامت با موضوع نیازهای روز در این بخش برگزار شده است. کوهی رستمی، همایش بینالمللی طراحی و توسعه خدمات کتابخانههای عمومی را شاخصترین برنامه با مشارکت انجمن برشمرد و گفت: دو برنامه کلان دیگر در کنار همایش در حال برگزاری است که با استقبال خوبی همراه بوده است. ۱۰۳ اثر به دبیرخانه جایزه خدمات برونکتابخانهای ارسال شده است فاطمه محمدبیگی، مدیرکل کتابخانههای عمومی استان قزوین نیز در این نشست گفت: جایزه ملی خدمات برونکتابخانهای برای قدردانی از خدمات کتابدارن جامعه تدارک دیده شده است و در نهایت ۱۰۳ اثر از طریق دبیرخانه دریافت شد که ۹۵ اثر برای داوران ارسال شد. وی اضافه کرد: شاخصهایی برای ارزیابی تعیین شده و داوری آثار تا ۲۰ اسفندماه انجام خواهند شد. در مجموع ۱۰ اثر با انتخاب هیأت داوران مشخص میشود که از این میان ۳ اثر برتر تقدیر خواهد شد. برنامهریزی دورههای آموزشی کوتاه مدت برای کتابداران نهاد فاطمه شیخشعاعی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز در این نشست با اشاره به خدمات کارگروه سلامت انجمن عنوان کرد: در بحث سلامت، چهار وبینار با همکاری دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شده است و وبینار پنجم نیز با موضوع سرطان برگزار میشود. وی با تصریح اینکه کارگروه آموزش به دنبال برگزاری دورههای کوتاهمدت برای کتابداران نهاد است، اضافه کرد: در حال انعقاد تفاهمنامه با دانشگاه علوم پزشکی هستیم تا اطلاعات سلامت به صورت جامع در اختیار کاربران و کتابداران قرار گیرد. وی خاطرنشان کرد: بحث طراحی خدمات و مسابقه ملی طراحی خدمت وجه تمایز این همایش با سایر همایشها است و هدف ما این است که یافتههای این همایش اجرایی شود تا دغدغههای علمی به مرحله عمل برسد. ۲ رویداد جنبی همایش ویژه کتابداران برنامهریزی و اجرا شده است داوود حاصلی، عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی تهران نیز در این نشست گفت: برنامهریزی ما برای همایش این بود که این همایش صرفاً رویدادی علمی نباشد که تنها دانشگاهیان بتوانند از آن بهره ببرند، بلکه همایش اجرایی برای کتابداران باشد. به همین دلیل بخش اجرایی و جنبی در کنار همایش تعریف شد که تلاش مضاعف برای غنای آن در حال انجام است. وی اضافه کرد: شاخصهای جدید برای داوری طراحی شد. کارهایی که در ۲ بخش انجام شده بیشتر از مقالات علمی بوده و از این جهت که توانستیم کتابداران کتابخانههای عمومی را مخاطب همایش قرار دهیم دستاورد بزرگی است. حاصلی یادآور شد: انجمن ارتقا و نهاد کتابخانهها باید به فضای کار کتابداران بیشتر توجه کنند تا نتایج این همایش در دسترس تمام کتابداران قرار گیرد. حضور کتابخانههای عمومی ایران در مجمع بینالمللی باید مداوم باشد احمد شعبانی، عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان نیز در این نشست با اشاره به اقدامات انجمن ارتقا و برگزاری همایش بینالمللی، گفت: ارتباطی که با برگزاری این همایش میان کتابداران و استادان علم اطلاعات در کشور با اعضای بینالمللی پدید آمده نکته مهمی است. نهاد ما نهاد ۱۰ سال قبل نیست و بیشتر کارمندان کتابخانهها اکنون دارای تحصیلات عالی هستند. حضور ما در مجمع بینالمللی باید مداوم باشد و ارتباط خود را با متخصصان جهان حفظ کنیم. وی خاطرنشان کرد: لازم است مقالات بینالمللی و همچنین مقالات فارسی به شکل کتاب در نهاد به چاپ برسد. باید فرصتهایی نو در سطح کلان برای کتابخانههای عمومی ایجاد کنیم غلامرضا حیدری، عضو هیأت علمی دانشگاه رازی کرمانشاه نیز در ادامه این نشست گفت: کتابخانههای عمومی، بیشتر از دیگر کتابخانهها در جامعه فعالیت میکنند و باید خدمات خود را نشان دهند. ما هم باید سهم خودمان را در بین علوم نشان دهیم و مشارکت کنیم. وی اضافه کرد: هر وقت به کتابخانههای عمومی فکر میکنم به واژههایی همچون بازاندیشی، مسألهشناسی، شناخت کار ویژه کتابخانههای عمومی و ایجاد سامانه مفهومی میرسیم. باید دید در سطح کلان با حضور متخصصان چگونه میتوانیم فرصتهای نو و گفتمانی جدید ایجاد کنیم و سامانه مفهومی بسازیم تا ظرفیت بالاتری برای توسعه کتابخانههای عمومی داشته باشیم. حیدری با بیان اینکه غفلتی وجود دارد که گفتمان علمی شکل نمیگیرد، گفت: اگر بخواهیم تحول جدی ایجاد کنیم از طریق همین افراد متخصص صورت میگیرد. باید بررسی کنیم که چقدر به کتابخانههای عمومی بودجه میدهند و این برمیگردد به مسألهشناسی و اینکه فهم ما از کتابخانههای عمومی چقدر است. کتابداران باید به سراغ جامعه بروند محمدرضا قانع، رئیس انجمن کتابداری و اطلاعرسانی شاخه جنوب کشور نیز در این نشست تصریح کرد: اعتمادسازی بسیار مهم است و این اعتمادسازی در جامعه باید از طرف خود کتابخانههای عمومی صورت بگیرد. کتابخانههای عمومی باید پویا بوده و در انتظار مراجعه کاربر به کتابخانههای عمومی نباشند. وی با بیان اینکه کتابداران باید به سراغ جامعه بروند، گفت: اینکه خدمات ما معطوف به محیط کتابخانه باشد در جامعه دیجیتالی امروز معنایی ندارد. کتابدار، مسئول تحویل کتاب نیست، بلکه یک مشارکتکننده اجتماعی است. کتابخانهها باید با نگرش مدیریت استراتژیک آشنا شوند. قانع تصریح کرد: اتفاقهای خوبی رقم خورده، ولی نه به میزانی که رضایت عمومی را در پی داشته باشد؛ بنابراین، شکافی بین جامعه و کتابداران وجود دارد، ولی چون مخاطب کتابخانههای عمومیکل جامعه است، برنامهریزی برای تمامی اقشار مهم است. هنوز گروههایی در جامعه وجود دارد که برای تأمین نیازهای اطلاعاتی آنها برنامهریزی نشده است. رئیس انجمن کتابداری و اطلاعرسانی شاخه جنوب کشور در ادامه گفت: این همایش نقطه آغازین خواهد بود و لازم است بعد از آن نیز طراحی خدمات در کتابخانهها مدنظر قرار گیرد. باید سیاستگذاری کلان را در راستای مدیریت استراتژیک انجام دهیم. گفتنی است در ادامه این نشست، سیدباقر میرعبداللهی، مدیرکل تأمین منابع و سرپرست معاونت برنامهریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانههای عمومیکشور و اعضای هیأت مدیره انجمن علمی ارتقای کتابخانههای عمومیکشور از بخشهای مختلف کتابخانه رئیسیاردکانی شیراز بازدید کردند. بازگشت