
«کارکردهای اجتماعی کتابخانه های عمومی»
آنچه در برگزاری این همایش یا همایش های مشابه مهم است تلقی مسئولان و به ویژه مسئولان طراز اول از کتابخانه است و این به تعریف و کارکرد کتابخانه برمیگردد. تا این امر مهم اصلاح نشود مشکلی حل نخواهد شد. حتی در بین خود کتابداران اگر از آنها از اهمیت، یا وظائف کتابخانه ها پرسیده شود کمتر میتوان وفاقی یافت و اگر تازه وفاقی باشد مفهومی عالی و متعالی از آن بیرون نمیآید تا بتواند ذهن و فکر مسئولان و مردم را در صورت نبود آن درگیر و همگان را حساس کند. تازه اگر وفاقی حاصل شود بر فرض قوی بودن آن دیدگاه، قدرت و توان القا و انتشار آن و جلب موافقت از مسئولان نیست که این خود ضعفی مضاعف است. بلی در بسیاری از موارد مسئولان به عنوان تشریفات از کتابخانه استقبال میکنند اما در عمل از آن بهره نمیگیرند. تشریفات به خاطر پز دادن به کمیت کار است نه کیفیت. چرائی آن به عوامل گوناگونی بستگی دارد. یکی از آن ها این است که ما اصلا به سند و مستند سخن گفتن توجه نمیکنیم. همواره سخنان ما مملو از بایدها است. یا اگر چیزی میگوئیم در بسیاری موارد خلاف واقع و ناشی از عدم اطلاع است. همچنین هر کسی برای خودش حرف میزند و بسیار کم هماهنگی وجود دارد و کسی هم به طور رسمی و جدی بازخواست نمیکند.
اگر از کاربرد اصطلاح «از کجا آورده ای» از بسیاری سؤال شود اغلب آن را در مورد اموال و دارایی ملموس میدانند. اما آیا این فرهنگ در جامعه درست شده است که بگویند این حرفی را که می زنی از کجا آورده ای. سندش کو؟
اگر این درست شد آنگاه کتابخانه و کتابخانه عمومی و مراکز اسناد ارج و قرب پیدا میکنند و مردم و مسئولان برای یافتن سند یا خود مراجعه میکنند یا از کتابدار و سنددار میخواهند سوابق را در بیاورد تا مبادا خلافی گفته یا نوشته شود که در تصمیمگیری تأثیر بگذارد. این می شود سرمایه اجتماعی و باعث دلگرمی و سرمایه اجتماعی یعنی ایجاد اطمینان.
شما وقتی خرید میروید اگر در جیبتان پول باشد با اطمینان حرکت میکنید و با اراده تصمیم میگیرید. همینطور اگر در یک محفل علمی یا کنفرانس یا بحث اجتماعی شرکت کنید اگر حرفی برای گفتن داشته باشید که برایش وقت گذاشته و سند محکم در کتابخانه و مرکز اسناد یافته باشید با اطمینان حرف میزنید و به دیگران هم غرور میدهید و فکر آنها را بارور میکنید. یا وقتی به مشکلی برخوردید همین که میدانید کتابخانه ای هست و در کتابخانه میتوان مشکل را حل کرد این یعنی نقش کتابخانه در تقویت کارکرد و سرمایه اجتماعی. پس چیستی و تعریف کتابخانه اولاً و عمل صادقانه به آنچه یافته ایم، ثانیاً و توانایی انتقال آنچه یافته ایم به طرق مختلف ثالثاً باید محور توجه ما به کتابخانه باشد.
همزمانی همایش شما با هفته تحقیق هم مبارک است. اگر تحقیق رونق بگیرد کتابخانه هم رونق خواهد گرفت من دو قطعه شعر برای تحقیق گفته ام که توصیه میکنم آنها را بخوانید.
غلامرضا فدائی
استاد دانشگاه تهران
22/9/1399